दयाहाङलाई पूर्णआत्मविश्वास, नवीन भन्छन्- दुई दर्जन फेस्टिभलमा त्यसै छनोट भएको होइन

द सिनेमा टाइम्स, काठमाडौं । अभिनेता दयाहाङ राई सिनेमा ‘गाउँ आएको बाटो’लाई लिएर पूर्णत आत्मविश्वास छन् । इन्टरनेसनल फेस्टिभलमा गएका सिनेमाभन्दा यो भिन्नै रहेको उनको भनाइ छ । त्यसैले पनि यो सिनेमाप्रति उनको विश्वास उच्च रहेको हो ।

इन्टरनेसनल सिनेमा महोत्सवमा गएका यसअघिका सिनेमाको वाचन शैली केही भिन्न हुने गरेको र कतिमा नयाँ नयाँ प्रयोग समेत हुने गरेको उनको भनाइ छ । फरक कथ्यशैली र प्रयोग भएका सिनेमा हेर्ने बानी दर्शकलाई नभएको उनी बताउँछन् । त्यसैले यसअघि फेस्टिभलमा गएका कतिपय सिनेमाले रेकर्ड नै ब्रेक गर्नेगरी नचलेको उनको भनाइ छ । यसमा ‘सेतो सूर्य’लगायत केही सिनेमा उनी स्वयं पनि छन् ।

‘तर गाउँ आएको बाटो लिनियर शैलीमा सबैले बुझ्नेगरी सरल सिनेमा बनेकाले पनि म यो सिनेमा धेरैले मन पराउनेमा ढुक्क छु,’ दयाहाङ भन्छन्, ‘त्यसैले यो सिनेमालाई लिएर मेरो पूर्ण आत्मविश्वास छ ।’

विभिन्न लेयरमा कथा भनिएकाले गम्भीर रुपमा हेर्दा यसको धेरै गहन अर्थ बोकेकाले अन्तर्राष्ट्रिय सिनेमा महोत्सवमा पनि रुचाइएको उनको भनाइ छ । सडक र गाउँको सम्बन्ध, बाउ र छोरोको सम्बन्धको कथा आफैँमा गहन रहेको उनी बताउँछन् । यी विभिन्न लेयरलाई विश्वभरका दर्शक र फेस्टिभलले रुचाएको उनको भनाइ छ ।

फेस्टिभलमा गएका सिनेमा हेर्न अथवा बुझ्न गाह्रो हुन्छ भन्ने गरिएको भन्दै उनले दिमाग खाली राखेर सिनेमा हेर्न जानुपर्ने बताए ।

निर्देशक नवीन सुब्बा लिनियर शैलीमा कथा भन्नुको कारण नेपाल र बाहिरका दर्शकलाई एउटै सिनेमा मार्फत् जोड्नु रहेको बताउँछन् । नेपाली सिनेमामा दर्शक फेस्टिभल ओरियन्टेड र स्वदेशी बजारका कमर्सियल सिनेमाका लागि भनेर विभाजित रहेको उनको भनाइ छ । यी दुवै दर्शकलाई एउटै सिनेमामार्फत अर्थात् एकै खालका सिनेमामार्फत जोड्न आवश्यक रहेको उनी बताउँछन् । यी दुवै खालका दर्शकले मन पराउने सिनेमा बनाउन आवश्यक रहेको महसुस गरेर आफूले सिनेमा ‘गाउँ आएको बाटो’ बनाएको उनी बताउँछन् ।

इन्टरनेसनल फिल्म फेस्टिभलमा रुचाइएका सिनेमा नेपाली दर्शकले त्यति धेरै मन पराउँदैनन् भन्ने गलत भाष्य निर्माण गरिएको भन्दैउनी फेस्टिभलमा गएका सिनेमा पनि चलेको बताउँछन् ।

नेपालबाट फेस्टिभलमा गएका सिनेमाको संख्या आजसम्म जम्मा सात/आठवटा मात्रै रहेको र ती मध्ये अधिकांश नेपाली बजारमा पनि राम्रै चलेको उनको दाबी छ । अनुपातका आधारमा हेर्ने हो भने कमर्सियल भनेर बनाइएका सिनेमा नै धेरै नचल्ने गरेको यथार्थलाई भुल्न नहुनेमा उनको जोड छ ।

कमर्सियल भनेर बनाइएका सिनेमा वर्षमा ९५ प्रतिशत सिनेमा घाटामा गइरहेको तथ्यलाई भुलेर फिस्टिभलमा गएका सिनेमा चल्दैनन् भनेर गलत सन्देश प्रवाह गर्ने काम भइरहेको उनको तर्क छ ।

‘गाउँ आएको बाटो’ सडकले बाउछोराको सम्बन्धमा पार्ने प्रभावको कथा भएको नवीन बताउँछन् । ‘सडकले गाउँमा सपनाहरू लिएर आउँछन् । सडकले सपना मात्रै होइन त्यसँगै दुःख पनि लिएर आउँछन्,’ उनी भन्छन्, ‘त्योसँगै बाउले गर्ने संघर्षको कथा यो सिनेमाले भन्छ। सडकले छोराका सपनाहरू बढाइदिने र बाउको पनि सपना हुन्छ र त्यो सपना प्राप्त गर्न उसले गर्ने संघर्षको कथा सिनेमाले भन्छ ।’

दयाहाङ राईले सिनेमाले गाउँमा गाडी सँगै धेरै कुरा आएको र त्यसपछि त्यसैले गाउँबाट धेरै कुरा लगेको कथा सिनेमाले भन्ने बताए । ‘गाउँमा गाडी बाटो आयो बाटोसँगै गाडी आयो । त्यसले गाउँबाट धेरै कुरा लग्यो होला भन्ने लाग्छ,’ उनी भन्छन्, ‘यही कुरा नै यो सिनेमाको कथाले भन्ने प्रयास गरेको छ । गाउँमा सडक पुगेपछिको कथा र परिवर्तन यो सिनेमाले भन्नेछ ।’

नवीन सुब्बा प्रायः नेपाली सिनेमामा केही न केही नयाँ प्रयोग गर्न रुचाउँछन् । कास्टिङ डाइरेक्टर र वर्कसप गराउने चलन उनैले भित्र्याएका हुन् । अहिले यो सिनेमामार्फत डाइलग कोच अर्थात् डाइलग डाइरेक्टरको अभ्यास गराएका छन् ।

उनले आर्ट डिरेक्टर, कस्ट्युम डिरेक्टर, प्रप्स डिपार्टमेन्टको हेड आफैँ ट्रेन्ड गरेर सिनेमामा काम गरेका छन् । त्यस्तै टेक्स्ट एनलाइसिस मेथडलाई पहिलो पटक प्रयोग गरेका छन् । दयाहाङ राईले यही मेथडबाट आफ्नो चरित्र निर्माण गरेर काम गरेका छन् । त्यसैले यो सिनेमाबाट आफूले धेरै कुरा सिकेको र अब अन्य सिनेमामा प्रयोग गर्दै जाने उनले बताएका छन् ।

फेस्टिभल ओरियन्टेड र घरेलु दर्शक लक्षित सिनेमाका गरी दुवै दर्शकलाई लक्षित नगरेसम्म नेपाली सिनेमा उद्योगको विकास नहुने नवीन बताउँछन् । यसपट आफूले ‘गाउँ आएको बाटो’मो धेरै एक्सपेरिमेन्ट नगरेको बताउँछन् ।

‘हामी योपटक धेरै एक्सपेरिमेन्ट गर्ने पक्षमा थिएनौँ । त्यसैले गरेनौँ पनि । तर लेयर लेयरमा कथा आउँछ’, नवीन भन्छन्, ‘यसलाई दर्शकले मन पराउनु हुनेछ,’ उनी भन्छन्, ‘विश्वभरका दर्शकले त्यसै पक्कै मन पराउनु भएन होला । केही भएरै मन पराउनु भएको होला भन्ने लाग्छ । २२ वटा फेस्टिभलमा गइसकेको छ । अझै केही फेस्टिभलमा जाँदैछ ।’

‘गाउँ आएको बाटो’ले पूर्वी नेपालको हिमाली क्षेत्रमा बाँसको चोयाबाट डोकाडालो बनाएर जीवनयापन गर्ने माइला (दयाहाङ राई), माइली (पशुपति राई) र उनीहरूको सातवर्षे छोरा बिन्द्रे (प्रसान राई)को जीवनमा उक्त गाउँमा मोटरबाटो भित्रिएसँगै आएका आधुनिकपरिवर्तन र संघर्षको कथा पेस गर्नेछ ।

पछ्याउँदै आएको परम्परागत जीवनशैलीमाथि के गर्ने भनेर मूल पात्रले लिने निर्णयमा सिनेमाको कथा केन्द्रित रहेको बताइएको छ । बाबुआमा र उनीहरूको छोरा विकाससँगै बदलिएको परिस्थितिमा नयाँ संसारमा कसरी घुलमिल हुन्छन् र सपना फेरिन्छन् भन्ने कथा सिनेमाले भन्ने निर्माण पक्षले बताउँदै आएको छ ।

‘गाउँ आएको बाटो’ आउँदो जेठ २५ गते रिलिज हुँदै छ । सिनेमामा दयाहाङ राई, पशुपति राई र प्रसान राई प्रमूख भूमिकामा छन् । ‘नुमाफुङ’ बनाएर फरक धारका सिनेमाका लागि प्रशंसा बटुलेका सुब्बाको यो तेस्रो सिनेमा हो ।

टोरोन्टो र बुसान फिल्म फेस्टिभलमा समेत प्रशंसा बटुलेको ‘गाउँ आएको बाटो’को पटकथा निर्देशक सुब्बाले महेश राईसँगको सहकार्यमा लेखेका छन् । मेन्छ्याम फिक्चर्स र बाँसुरी फिल्मस्को संयुक्त ब्यानरमा बनाइएको सिनेमाका निर्माता अमोद राई र निर्देशकसुब्बा हुन् ।